HÀNH HƯƠNG VỀ MIỄU BÀ CHÚA XỨ BÀU MƯỚP – TỊNH BIÊN – AN GIANG

Miễu Bà Chúa xứ Bàu Mướp nằm ở vùng quê yên tĩnh, thơ mộng với xa xa là ngọn Anh Vũ sơn huyền bí, có cùng nguồn gốc từ thời khai hoang lập làng Thới Sơn. Miễu Bà Chúa xứ Bàu Mướp trước đây thuộc ấp Sơn Đông (xã Thới Sơn, Tịnh Biên), nay thuộc khóm Sơn Đông, thị trấn Nhà Bàng, huyện Tịnh Biên là địa điểm du lịch An Giang bạn không nên bỏ qua.

Miễu Bà Chúa Xứ Bàu Mướp được hình thành trong thời điểm Phật thầy Tây An Đoàn Minh Huyên dẫn dắt tín đồ khai hoang, lập ấp ở vùng đất Thới Sơn vào giữa thế kỷ XIX. Trước miễu lúc ấy là một bàu nước ngọt thiên nhiên rất lớn, quanh năm không bao giờ cạn. Trên mặt bàu là những dây mướp rừng chằng chịt, từ đó, dân gian quen gọi đây là Miễu Bà Chúa xứ Bàu Mướp.

Khi khai lập, miễu Bà chỉ là một ngôi miễu nhỏ bằng cây lá đơn sơ. Đến năm 2011, qua nhiều lần sửa chữa, miễu được xây dựng uy nghi và to đẹp với quy mô rộng khoảng 1,7 héc-ta. Miễu nhìn ra cánh đồng lúa xanh rì, tạo cho du khách cảm giác thư thái, nhẹ nhàng mỗi khi đặt chân đến đây.

Sân miếu rộng, thoáng đãng, lót đá núi, có nhiều cây xanh, hoa kiểng tạo dáng nghệ thuật cầu kỳ. Hồ sen phía trước là Bàu Mướp năm xưa với những bầy cá tung tăng bơi lội, những đóa sen tỏa hương thơm ngát, không khí trong lành mát mẻ khiến cho du khách cảm thấy lòng an nhiên thanh tịnh.

Miễu gồm 3 gian, 2 chái, nóc cổ lầu, mái tam cấp đổ bê tông ốp ngói men màu vàng âm dương. Dưới các mái gắn diềm ngói hình hoa cúc mãn khai. Bờ nóc trang trí bộ tượng thể khối lưỡng long tranh châu. Các đầu kỳ và các góc mái gắn tượng phụng, dây lá cách điệu, phối hợp nhau thành một thể khối nghệ thuật thẩm mỹ. Mặt dựng viền diềm giữa các cấp mái vẽ các khuôn tranh sơn thủy màu sắc tươi tắn với điển tích, sông núi, làng quê, điểu hoa…, thể hiện sự trù phú của quê hương Thới Sơn.

Miễu Bà kết cấu 4 phần: võ ca, phủ quy, chánh điện và nhà hậu. Vỏ ca không xây vách, tạo không gian rộng rãi, thoáng đãng, tạo thuận lợi cho hoạt động lễ hội, tham quan lễ bái. Nối liền vỏ ca với chính điện là căn phủ quy. Nơi đây đặt 3 bàn thờ: Giữa là bàn thờ Tổ quốc và di ảnh Bác Hồ, hai bên là bàn thờ Tả và Hữu ban ngoại.

Chính điện là nơi thờ tự chính – nơi đặt bàn thờ Thánh Mẫu Tiên Nương (Bà). Mặt bệ bằng đá hoa cương, bên trên là tượng Bà uy nghiêm. Quanh tượng trang trí đèn pha lê mạ đồng, tỏa sáng huyền nhiệm, sắc màu lấp lánh, thể hiện sự uy linh của Bà. Hai bên bệ thờ Bà là bàn thờ Tả ban và Hữu ban với chất liệu gạch xây tô xi măng giả gỗ… Giữa hậu điện là bàn thờ Phật Thầy Tây An với biểu tượng bức Trần điều. Hai bên trái phải là bàn thờ Tổ nhạc lễ và Cửu huyền thất tổ…

Còn có công trình khác ở phía sau chánh điện như: nhà hậu. Hai bên nhà hậu là hai dãy Đông lang và Tây lang – nơi làm việc của Ban hội miễu, phòng họp, phòng nghỉ của hương chức đình miễu bạn, phòng tiếp khách và phòng lưu trữ trang phục cùng những bảo vật khách thập phương dâng cúng Bà.

Nhà bia liệt sĩ hình lục giác, rộng 186m2, nền cao 0,6m, cột tròn, mái bê tông ốp ngói. Đây là nơi tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc của thị trấn Nhà Bàng.

Ngoài ra, năm 2018 đã xây dựng hoàn thành đưa vào sử dụng công trình kết hợp “Tượng Phật Di Lặc và Nhà trưng bày nông cụ truyền thống”, tạo một quần thể cảnh quan xứng tầm với Khu di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh của Miễu Bà Chúa Xứ Bàu Mướp. Đặc biệt có đồ ăn chay cho khách ghé thăm chùa miễn phí mà rất ngon.

Bên cạnh kiến trúc đẹp, Miễu Bà chúa xứ Bàu Mướp còn là căn cứ bám trụ, hoạt động an toàn của lực lượng cách mạng Thới Sơn (nay là thị trấn Nhà Bàng) trong 2 cuộc kháng chiến giành độc lập, tự do dân tộc. Miễu Bà nằm trong vùng rộng lớn, có địa hình hiểm yếu với Anh Vũ sơn, núi Đất, căn cứ lõm núi Dài nhỏ, liên hoàn cùng các căn cứ cách mạng trong xã và huyện, khống chế đường đi vào quận lỵ Tịnh Biên và quân trường Chi Lăng của địch; là vùng căn cứ cách mạng vững chắc của Chi bộ ấp Sơn Đông và các lực lượng dân quân du kích xã Thới Sơn. Miễu là hậu cứ phục kích bắn tỉa rất lợi hại. Từ nơi đây, các phong trào đấu tranh chính trị, binh vận, võ trang bung ra hoạt động các nơi trong xã, huyện…

Trong kháng chiến chống Pháp, Mỹ cứu nước, miễu Bàu Mướp là địa điểm sinh hoạt, hội họp, nơi nuôi chứa, tiếp tế lương thực, thuốc uống, cất giấu tài liệu… Căn cứ Bàu Mướp trở thành vùng căn cứ cách mạng an toàn, vững chắc, góp sức đáng kể cùng quân-dân huyện Tịnh Biên giải phóng quê hương.

Với tín ngưỡng dân gian, vẻ đẹp kiến trúc, cùng những đóng góp trong hai cuộc kháng chiến cứu nước, miễu Bà Chúa xứ Bàu Mướp được công nhận là di tích lịch sử văn hóa của tỉnh An Giang năm 2012.

Hàng năm, cứ đến ngày 19-4 (âm lịch) là người dân địa phương và du khách thập phương lại đến tham gia Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Bàu Mướp, với phần lễ nghi rất long trọng để cầu mong gia đạo yên vui, công việc làm ăn phát đạt. Tính nhân văn, tính linh thiêng trong Lễ hội vía Bà Chúa xứ Bàu Mướp từ lâu đã ăn sâu vào tâm thức cộng đồng cư dân gần xa.